Sakatlığa Yol Açan Etkenler

Sakatlığa Yol Açan Etkenler

1. Doğum Öncesi ve Doğum Dönemi

a. Doğumsal ve Genetik Bozukluklar (Kromozom anomalileri, doğumsal anomaliler, kalıtsal bozukluklar (Hungtington koresi, nörofibromatozis, polikistik böbrek, fenilketonüri, Marfan Sendromu)).

b. Kan Uyuşmazlığı

c. Riskli Gebelikler

* Anne yaşının 17'den küçük, 35'ten büyük olması,
* Beşten fazla doğum yapmış olmak,
* Annenin sistemik hastalığının olması,
* Özellikle ilk gebeliklerin %15-20'inde görülen ve gebeliğin 24. haftasından sonra ortaya çıkan gebeliğe bağlı hipertansiyon gözlenmesi (beyinsel özürlü çocuklarda rastlanan temel sorundur.)
* Gebelikte ortaya çıkan diabetes mellitus (yenidoğanlarda kan şekerinin hızla düşmesi nedeniyle beyinde kalıcı özürler görülebilir)
* Çoğul gebelikler
* Kötü obstetrik öykü

d. Uteroplasental Nedenler (Plasentanın primer yetmezlikleri (genetik, edinsel) ve uterusun yapısı ile ilgili bozukluklar)

Örnekler:


Özürlülük Sakatlık Engellilik

Belirgin olarak artmış Dışarıya tek Sosyal

anksiyete,anksiyetenin başına çıkamama izolasyon

kontrolünde zorluk

Bir günün kaybı Derinlik değerlendirmesi Ehliyet

gerektiren işleri yapamama alamama

e. Annenin Hamileliğinde Karşılaştığı Sorunlar


Gebelikte ateşli, döküntülü hastalık geçirilmesi (kızamıkçık),
Doktor önerisi dışında ilaç kullanımı (tetrasiklin, talidomid),

* Annenin kötü ve yetersiz beslenmesi
* Annenin sigara, alkol kullanması
* Röntgen ışınıyla karşılaşma

f. Doğum Sırasında Karşılaşılan Sorunlar


Doğumun biçimi, yeri ve zamanı yenidoğan sağlığı açısından çok önemlidir. 1998 yılı Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması verilerine göre Türkiye'de doğumların %80,6'sı sağlık çalışanı tarafından yaptırılmakta, gebelerin ancak %67,5'i antenatal bakım almaktadır. Doğum sırasında karşılaşılan sorunlar şunlardır:

* Zor doğum: Doğumun normalden daha yavaş ilerlemesi ve uzun süren doğum sonucu bebeğin oksijensiz kalmasıdır.
* Doğum travmaları: Doğum eylemi sırasında bebekte görülen fiziksel yaralanmalardır.
* Doğumda yanlış uygulamalar
* Erken ve geç doğum

g. Doğum Sonrasında Karşılaşılan Sorunlar

* Kazalar
* Zehirlenmeler
* Yanlış ve geç kan değişimi

Gebeliklerin %10-30'unda çeşitli risk etmenlerinin olabileceği unutulmamalı ve olaya bu açıdan bakılmalıdır.

2. Bulaşıcı Hastalıklar (Polio, trahom, lepra)

3. Kazalar: Trafik kazaları, iş kazaları, ev kazaları (düşme, yanık)

Spor kazaları: Türkiye'de özürlülüğe neden olan spor kazaları içinde deniz ve havuz yaralanmaları önemli bir yer tutmaktadır.

Sakatlığın oluşmasında önemli bir nokta da kaza sonucu tutum ve ilk yardımdır. Paraplejik ve tetraplejik hastaların %10'unun sakatlığı, kaza sonucu yanlış tutuma bağlıdır.

Türkiye'de ise yaklaşık olarak yılda 20.000 kişinin kazalar (ev kazası, trafik kazası, iş kazası, topluluk kazası -sinema, tiyatro, okul, kahvehane, spor salonu gibi yerlerde oluşan kazalar- diğer kazalar) sonucu öldüğü tahmin edilmektedir. Ölümle sonuçlanan her bir kazaya karşılık 1.5-2 sürekli sakatlık, 100-200 geçici sakatlık oluşmaktadır.

4. Mental Bozukluklar: (şizofreni, demans, epilepsi, mental retardasyon, alkol ve ilaç bağ.)

5. Beslenme Bozuklukları: 

Özellikle gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde sakatlık nedenlerinin en önemlilerinden biri de çocukluk çağındaki malnütrisyondur. Mental retardasyondan gelişme geriliğine, kronik hastalıklardan körlüğe kadar pek çok sakatlığın ve ölümün nedenidir.

6. Yaşlılık-Kronik Hastalıklar: 

Yaşlı nüfus, 65 yaş ve üzeri bireyler olarak tanımlanmaktadır. Yaşlanma, özürlülüklerin artması ve başkalarına daha fazla bağımlılaşma anlamına gelmektedir.


http://www.ttb.org.tr/sted/sted0900/4.html